18 Aralık 2010 Cumartesi günü sabah erken saatlerde Mersin ve Antalya’dan gelen iki ayrı ihbarla iki Akdeniz foku yavrusu bulundu.

Mersin Bozyazı’da bulunan Sahil Güvenlik botu sabah 09:00 sularında SAD-AFAG’ın AFBİKA (Akdeniz Foku Bilgi ve Kurtarma Ağı) hattını arayarak Bozyazı limanı içinde kıyıya çıkmış vaziyette yavru bir Akdeniz foku bilgisini iletti. SAD-AFAG Aydıncık temsilcisi Mehmet Sarı, Çevre ve Orman Bakanlığı Mersin İl Müdürlüğü yetkilileri ile görüşerek Akdeniz foku yavrusu hakkında bilgi verdi. Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli kıyıdaki yavru fokla yakından ilgilendi ve bölgedeki insanların teması ve yakın alakasından uzaklaştırmak amacıyla yavruyu bota aldı. Aynı gün 17:00 sularında Antalya Kaş’ta sahilde bulunup, Kalkan Jandarma Karakolu’na getirilmiş bir diğer yaralı öksüz yavru fok bilgisi SAD-AFAG merkezine aktarıldı.

SAD-AFAG’dan uzman veteriner hekim Avni Gök ile Ayhan Tonguç ve Erkin Tonguç’tan oluşan acil müdahale ekibi 18.12.2010 günü saat 15:00 de Foça’dan hareket ederek, önce Antalya Kaş’ta bulunan yavru foka ulaştı ve saat 24:00‘te acil müdahalesini yaptı (bkz. harita). Daha sonra Mersin Bozyazı’dan Çevre Orman Bakanlığı Mersin İl Müdürlüğü koordinasyonunda ve Bakanlık personeli veteriner hekimi eşliğinde, yetkililerin Kemer’e kadar getirdiği diğer Akdeniz foku yavrusu için 19.12.2010 saat 03:30’da Kemer’e ulaşıldı ve bu diğer fok da yerinde muayene edildi ve ilk müdahalesi yapıldı.

Akdeniz bölgesinde 15 Aralık tarihinde oluşan şiddetli fırtına sebebi ile mağaralarından ayrıldığı düşünülen ve en az 48 saat aç oldukları teşhis edilen her iki yavru fokun dalgaların kayalıklara vurması sonucunda karın, çene ve yüzgeçlerinde yaralar olduğu, besinsizlikten dolayı çok bitkin oldukları ve vücutta su kaybı (dehidrasyon) oluştuğu tespit edildi. Acil müdahale yapılmadığı ve bölgede terk edildikleri takdirde yavruların ölme olasılıklarının çok yüksek olduğu değerlendirmesi yapıldı. Öksüz ve bakıma muhtaç oldukları kanaati kesinleştiğinden, SAD-AFAG uzmanları ve veteriner hekimi yavruların alınmalarına ve Foça’da bulunan Akdeniz Foku Rehabilitasyon Merkezi’ne transferini gerekli gördüler. Her ikisi de dişi olan ve bulunduklarında yaklaşık 15-20 günlük olan yavru foklar üzerlerinde hala havlı uzun siyah tüyleri taşıyordu. Foça’da bulunan ve Foça Belediyesi ile SAD-AFAG ortaklığında işletilen Akdeniz Foku Rehabilitasyon Merkezi’nde günde 6 defa gece ve gündüz vardiyalarında özenle hazırlanan balık püresi ile beslenen yavruların gelişimleri hızlandı ve ilk hafta sonunda hem boyları uzadı, hem de kilo almaya başladılar. Foklara bakan ekipteki 3 dernek üyesi en az 16 senelik Akdeniz foku araştırma ve koruma tecrübesine sahip olup, merkezi Hollanda’daki Yüzgeçayaklı Rehabilitasyon ve Kurtarma Hastanesi’nde uzun eğitimler ve Yunanistan’daki Mom Derneği’ndeki yavru Akdeniz foku bakım-rehab pratiklerinde bulunmuş ve yeterli tecrübeye sahip personeldir.

Yavru fokların 2 Ocak 2011 itibariyle sağlıkları iyi durumda ve beslenmeleri düzgün devam etmektedir. Merkezi Hollanda’da (Pieterburen) bulunan Seal Rehabilitation & Rescue Center (SRRC – Yüzgeçayaklılar Rehabilitasyon ve Kurtarma Merkezi) tarafından bakım, besleme ve hijyen standartlarını belirleyen uluslararası bir protokol kullanılmaktadır. Bu defa dışarıdan bir destek alınmadan ulusal imkanlarla bakım ve rehabilitasyon süreci devam etmektedir. İnsanla temas etmelerini en aza indirmek amacıyla, yavru fokları ziyaretçilerin merkeze girerek görmesine izin verilmemektedir. Mersin’in batısında Gazipaşa ile Taşucu arasındaki kıyılarda Akdeniz foku yaşam alanlarının uygunluğundan ve mağaralardan dolayı fazlaca fok bireyine rastlanmaktadır. Bu nedenle sözü edilen alanda çalışmalar yapan ODTÜ Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden bir personel ODTÜ Rektörlüğü vasıtası ile, ayrıca Çevre ve Orman Bakanlığı ile ÖÇKK Başkanlığı ilgili personeli SAD-AFAG tarafından Foça Akdeniz Foku Rehabilitasyon Merkezi’ne davet edildi. Bu şekilde, ileride karşılaşılabilecek bakıma muhtaç bir Akdeniz foku bulunması ihtimaline karşılık, uluslararası standartlarda hijyen, bakım ve besleme yöntemleri konusunda bilgi paylaşımı ve kapasite artırımı amaçlanmıştır.

Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın, dünya çapında kritik derecede tehlike altında olan bu nadir canlının yavrularını sahip çıkması ve SAD-AFAG’a iletmedeki sürati ve hassasiyeti ile Mersin Bozyazı’daki yavru fokun transferi konusundaki aynı hassasiyetten dolayı Çevre-Orman Bakanlığı Mersin İl Müdürlüğü yetkilileri bu süreçte önemli rol oynamıştır.

Yaralı veya bakıma muhtaç Akdeniz foku bulunduğunda Sahil Güvenlik, Jandarma Karakolları, Çevre Müdürlükleri veya SAD-AFAG’a bilgi iletilmesi ileri derecede önem arz etmektedir. Akdeniz foku (Monachus monachus) dünyanın en nadir 12 canlısı arasında olup, yalnızca 600 bireyle temsil edilen dünya populasyonu ile Türkiye’nin taraf olduğu uluslarası sözleşmelerden dolayı ülkemizde yaşam alanları (el değmemiş kıyılar) ile birlikte sıkı korunması taahhüt edilen canlı türleri arasındadır.

SAD-AFAG olarak, Akdeniz Foku Rehabilitasyon Merkezi’nin hazır tutulması ve elektrik ve su masraflarının karşılanması ile veterinerlik desteklerinden dolayı Foça Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne, ayrıca canlı balık bulma konusunda desteklerinden ötürü Foçalı balıkçılara teşekkür ediyoruz.

SAD-AFAG AFBİKA Akdeniz Foku Bilgi ve Kurtarma Ağı

[email protected] 0533.488 5858

 © 2010 SAD-AFAG

 

Yavru fokların balık püresini açık kaptan içmeleri şeklinde yeni besleme yöntemini 

dünyada ilk defa başarılı şekilde geliştiren ve uygulayan SAD-AFAG veteriner

hekimi Avni Gök ilk denemelerden birinde yavruya açık kaptan balık püresini veriyor.

Yavrular belirli aralıklarla tartılarak kilo alıp almadıkları kontrol ediliyor.

18 Aralık 2010 tarihinden günümüze kadar yavrular kilo alarak gelişimlerini sürdürüyor.

 

SAD-AFAG’dan N. Ozan Veryeri ilk zamanlarda yapılan tüple zorla besleme yöntemi ile yavrulardan birini

besliyor. Erkin Tonguç ise, önceden hazırlanan ve özenle seçilen balıklardan yapılan balık püresini huniden

akıtarak beslemeye destek oluyor. Oldukça zahmetli ve zor olan bu yöntem, yeni geliştirilen besleme

tekniğinden sonra bırakıldı (bkz. video; yukarıdaki linkten ulaşılabilir).

 

 

SAD-AFAG’dan veteriner Avni Gök, SAD’ın davetlisi olarak katılım sağlayan ODTÜ DBE’den doktora öğrencisi

Meltem Ok’la birlikte yavrulara verilecek balık püresini titizlikle hazırlıyor.

 

 

SAD-AFAG’dan veteriner Avni Gök ve SAD İzmir Temsilcisi Duygu Babak, birazdan yavrulara içirilecek balık püresini 

dikkatle hazırlıyor.

 

 

Yavru foklar beslendikten hemen sonra uykuya çekiliyorlar. Beslenme ve dinlenme platformu tüm zemin ve

cidarları ile birlikte her gün hem deterjan, hem de dezenfektan ile detaylı olarak temizleniyor ve steril hale getiriliyor. 

 

 

Foça Akdeniz Foku Rehabilitasyon Merkezi 2006 Aralık’tan bu yana SAD-AFAG ve Foça Belediyesi işbirliği ile yürütülüyor.

 

Akdeniz foku yavrularının bulunduğu Kaş ve Bozyazı yerleşim yerleri.